J. Kulczycki, s. 130-132; M. Bogucka, )y" w d a w n y m G d a $sku, Wiek XVI ? XVII, pp.155-157, 1997.

$. Holendrzy-dostarczaj and J. Marshall, n i o i n d y j s k i c h i wi "kszo(ci p'ócien i we'en; jedwabie, wódki i wina oraz towary zachodnioindyjskie przywo#$ g'ównie Francuzi, Travels in the Years 1768, 1769 and 1770 Zawadzki, cyt. za W. Zawadzki, Polska stanis%awowska w oczach cudzoziemców, p.315, 1773.

$. Inwentarze-mieszcza, R. J. Skie-z-wieku-xviii-z-ksi#g-miejskich-i-grodzkich-poznania, C. Burszta, and . Uczak, Pozna& 1 9 6 2 ; AGAD, Ar c h i wu m B r a n i c k i c h z B i a 'egostoku, sygn

L. Vautrin and . 'observateur-en-pologne, Gdyby Polacy #yli jeszcze w stanie dziko(ci, woda z mokrade' w y s t a r c z y 'aby im na zaspokojenie pragnienia Poniewa# j e d n a k cywilizacja doprowadzi'a ich do niewolnictwa i przymusowej pracy potrzebny jest im napój bardziej krzepi$cy, który by przyt"pi' w nich (wiadomo(% nieszcz"(liwego losu. Przypuszcza% nale#y, #e zsiad'e mleko by'o pierwszym u#ywanym przez nich napojem sfermentowanym. Nast"pne miejsce zajmuje miód pitny, 1807.

A. , A. , A. Podhoreckie, and I. Lxxi, Regestr sreber i piwnicy, 1709 r.; AS, Archiwum Podhoreckie II, sygn. 131, Varia XVIII wiek przepisy rachunki, k. 384; Archiwum M'ynowskie Chodkiewiczów, sygn, pp.1758-1854, 1610.

A. and M. $. Konarzewo, Specyfikacja wina znajduj#cego si& w piwnicy Konarzewskiej, 1790 r., k. 22 ; Maj$tek Borz"ciczki Radoli&scy, sygn

A. , A. Potockich-z, and !. Korespondencja, Korespondencja Czartoryskich, 1755 r.; Archiwum Gospodarcze Wilanowa Anteriora, sygn. 115, Regestry piwnicy i spi'arni Antoniego Lubomirskiego w Warszawie, 1761 r., k. 2; AR XXVI, sygn. 730, Regestr win znajduj#cych si& w zamku nie!wieskim, 1807 r., k. 3; Archiwum Potockich z Jab'onny, sygn. 119, Ksi#'ka do zapisywania wina w sklepie pa%acowym znajduj#ca si&, pp.1825-1826

E. Biester, Einige Briefe über Polen geschrieben im Sommer 1791 Berlinische Monatsschrift

T. Forster, P. Zincke, and A. Leitzmann, W serii: Deutsche Literaturdenkmäler des XVIII und XIX Jahrhunderts, nr 149, Dritte Folge nr 29, 1914.

. Thirs, Food in early modern England. Phases, Fads, Fashions 1500-1760, pp.304-307, 2007.

. Siennik, Herbarz to jest zió% tutecznych, postronynch i zamaroskich opisanie

. Lecznicze, K r e w z n o s a z b y t n i e p 'yn$c$ zastanawia. Wzi$% z toczyd'a od kowala g"stwiny z korytka gar(%, zmiesza% z octem winnym, i na kark przy'o#y%, Sposób domowy leczenia tak ludzi jak i bydl#t albo apteczka w domu przytomna zawsze, p.17, 1784.

A. Roszak and . Sarmackiej-pami&ci, Funkcje i znaczenie r&kopi!miennych ksi#g silva rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku, pp.191-193, 2004.

A. , H. Sygn-könig-do, J. Ch, and . Jacobi, Gda+sk 6 lutego 1771 r., 21 sierpnia 1771 r., 22 sierpnia 1772 r. 100 ADG, H&J, sygn Jacobi 18 lutego 1769 r., 9 marca 1769 r., 15 kwietnia 1769 r., 24 czerwca 1769 r., 16 wrze*nia 1769 r., 9 grudnia 1769 r., 8 stycznia 1770 r, 7B 1553, Pièces comptables, 1746 r. 101 ADG, H&J, sygn. 7B 1554, korespondencja: E.F. Wikke do J.CH stycznia 1772 r., 29 kwietnia 1772 r., 18 czerwca 1772 r., 22 lipca 1772 r., 11 grudnia 1772 r., 10 sierpnia 1773 r., 4 stycznia 1774 r., 1 lutego 1774 r., 2 grudnia 1774 r., 23 lutego 1775 r., 20 pa,dziernika 1775 r., 20 lutego 1776 r., 16 marca 1776 r., 15 pa, pp.7-1544

V. Livre-de-factures, Livre de factures (expéditions), jesie' 1814, sygn. 1A 1E 129, k. 145, 147: Kraków. 68 VC, Livre de factures (expéditions), wiosna 1816, sygn. 1A 1E 129, k. 213: Warszawa. 69 VC, Livre de factures (expéditions), jesie' 1814, sygn. 1A 1E 129, k. 144: Kraków; wiosna 1815, k. 177. 70 VC, Livre de factures (expéditions), jesie' 1814, sygn, wiosna 1815, sygn. 1A 1E 129, k. 188. 67 VC Livre de factures (expéditions), jesie' 1811, sygn. 1A 1E 129

!. M. Demossier and D. E. Sutton, :7!-8@!-65;8@!38!0:DD6@@6:7! 0-60?4:2"! %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%! "77! 12 The Quest for Identities: Consumption of Wine in France, « Anthropology of food, 3F942!34!A6A 8 !@6C0-8! %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%! "8#! 12!D:B8778!3./01/2!38!567@!7:7!D:4@@84A!872;8!)+($G)+)(!@8-:7!-8@!-65;8@!38! 0:DD6@@6:7!0-60?4:2"! %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%! "7&! 12 Consuming wine in France. The « wandering » drinker and the vine-anomie, in Drinking Cultures: Alcohol and Identity Cross-Cultural Approaches to the Study of Alcohol Constructive Drinking. Perspectives on Drink from Anthropology, dir. M. Douglas Drinking: Anthropological Approaches, dir. I. de Garine, V. de Garine; J.D. Holtzman, Food and memory, « Annual Review of Anthropology Food and the memory: proceedings of the Oxford Symposium on Food and Cooker Remembrance of Repasts: An Anthropology of Food and Memory, pp.778-782, 1976.

H. Enjalbert and . Histoire-de-la-vigne-et-du-vin.-l-'avènement-de-la-qualité-id, Comment naissent les grandes crus, Bordeaux, vol.4, pp.315-328, 1953.

V. Lachiver and . Et-vignerons-en-région-parisienne-du-xvii-e-au-xix-e-siècle, Vins, vignes et vignerons Histoire du vignoble français 30, 35; APK, AS Podhoreckie II, signature 131, Varia XVIII wiek przepisy rachunki, fol. 183, 193, 384; APK, Archiwum Rodowe Sanguszków, signature 33, Pozosta"o$ci ró&nych trunków tudzie& sprz'tów do Pa"acu Zas"awskiego nale&%cych, 1806 , fol. 3. 24 AGAD, Archiwum Branickich z Bia#egostoku, signature 10, Rachunki zakupu dla domu Izabeli Branickiej Rachunki zakupu dla domu Izabeli Branickiej Maj!tek Konarzewo, signature 1827, Dziennik wyboru trunków, b.d.; Maj!tek Rogalin Raczy"scy, signature 35, Regestra JP Szawelskiego od dnia pierwszego lipca roku 1775 do dnia pierwszego lipca roku 1776, pp.1774-1805, 1786.

. Rachunek-kosztów-zakupu-win-i-wódek-w-królewcu-oraz-sprowadzenie-ich and . Bia, egostoku w 1794, fol. 40; AR XXVI, signature 730, Regestr win znajduj%cych si' w zamku Nie$wieskim, 1807; APK, Archiwum Rodowe Sanguszków, signature 33, Pozosta"o$ci ró&nych trunków do Pa"acu Zas"awskiego nale&%cych, 1806, fol. 3. 28 AGAD, Archiwum Zamoyskich VII, signature 2758, pp.19-20

. Klonder, Napoje fermentacyjne w Prusach Królewskich w XVI-XVII wieku, p.40, 1989.

. Wycza, ski, Studia nad folwarkiem szlacheckim w Polsce w latach 1500-1580, 1960.

. Syreniusz, Zielnik herbarzem, z j'zyka "aci#skiego zowi% to jest opisanie w"asne imion, kszta"tu, przyrodzenia, skutków, i mocy zió" wszelakich, 1613.

O. Morawski and . Cit, 35 AGAD, AR XXI, signature H 108, Hirszowicz Matys, winnik w folwarku Dziakowice Ksi%&eczka obrachunkowa, 1806, fol. 3; signature J 117, Jankielowicz Josiel, winnik. Ksi%&eczka obrachunkowa, b.d.; signature N 99, Newechowicz Icek, winnik przy gorzelni czaplickiej. Ksi%&eczka s"u&bowa rozrachunkowa, asygnacja, 1805-1806; signature O 62, Owszerowicz Josiel, winnik. Ksi%&eczka s"u&bowa, 1808; signature A 74, pp.73-218

S. Bogucka, X. , A. Wycza, A. , A. Podhoreckie et al., ski, Studia nad konsumpcj% Regestr sreber i piwnicy, 1709; AS, Archiwum Podhoreckie II, signature 131, Varia XVIII wiek przepisy rachunki, fol. 384; Archiwum M#ynowskie Chodkiewiczów, signature 1610, Rachunki dostaw do kuchni pa"acu M"ynowskiego, 1758-1854, fol. 611; APP, Maj!tek Konarzewo, signature 140, Specyfikacja wina znajduj%cego si' w piwnicy Konarzewskiej, 1790, fol. 22 ; Maj!tek Borz'ciczki Radoli"scy, signature 203, Ksi%&ka ekspensy ogólnej, 1810, fol. 49v; AGAD, Archiwum Potockich z %a"cuta. Korespondencja, signature 715, Regestry piwnicy i spi&arni Antoniego Lubomirskiego w Warszawie Ksi%&ka do zapisywania wina w sklepie pa"acowym znajduj%ca si, pp.125-139, 1755.

N. Chmielowski and S. .. Anteny, Kraków 1745-1756, p. 525; S. Du"czewski, Kontynuacya Praktyki gospodarskiey przesz"ego roku 1751 zacz'tej z Kalendarz polski i ruski na rok 1752, Zamo() 1 7 5 2 , f o l . Dv; Obserwacye ekonomiczne czyli regu"y gospodarskie, %owicz 1769, p. 113; Albert nowy czyli tera)niejszy, albo sekreta nowe, do$wiadczone i aprobowane, p.226, 1790.

K. Skarga, . J. Na-szóst%-niedziel-',-cité-par, and . Bystro, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: wiek XVI-XVIII, pp.476-253, 1850.

. Tazbir, Dalszy ci%g sporu o « mow' Iwana Mieleszki, Odrodzenie i reformacja w Polsce, pp.291-298, 2009.

O. Gintel and . Cit, Gospodarstwo prawami istotnemi do$wiadczeniem Archiwum Gospodarcze Wilanowa Anteriora, signature 112, Rachunki kosztów podró$y Antoniego Lubomirskiego z Warszawy do Petersburga, 1758, fol. 5, 10; APK, AS Archiwum Podhoreckie I, signature 104, Ksi'ga wydatków zwi!zanych z podró$ami zagranicznymi synów Wac#awa Rzewuskiego, Ksi'ga ekspensy Wac#awa Rzewuskiego, pp.507-508, 1787.

A. Wilder and O. Cudzoziemca, Ze wspomnie# cudzoziemców o dawnej Polsce, p.220, 1959.

J. Kausch, Ausführliche Nachrichten über Schlesien vom Verfasser der Nachrichten über Polen und Böhmen, Erste Fortsetzung seiner Nachrichten über Schlesien, Böhmen und das vormalige Polen, p.369, 1794.

A. and A. Xi, Archiwum Potockich z %a"cuta, correspondence, signature 715 Archiwum Roskie, signature VII/8, VIII/55 XXVIII/182, supl A; Vins pour compte de l'expédition, signature, vol.1221822173, issue.21, pp.59-220, 1660.

A. and A. Xx, signature 163, 171; AR XXIX, signature 25, 30, 172; AR XXVI, signature 296; Zamoyscy VII, signature 2758; Archiwum Morskich i Dzieduszyckich, signature 86-88; AR z Nieborowa, akta dawniejsze, signature 780, p.1316

W. Archiwum-gospodarcze, Anteriora, signature 89, 112; APK, ZZG, signature 81, signature AS Podhoreckie I, vol.119, issue.461, pp.298-104, 1610.

O. Id, X. , and R. Kaleta, Anegdoty i sensacje obyczajowe wieku o$wiecenia w Polsce, La vie quotidienne en Pologne au 17em siècle, 1958.

A. Chwalba, Obyczaje w Polsce. Od $redniowiecza do czasów wspó"czesnych, 2004.

M. Olah and . Leirasa, Vajda, Production et consommation de vin en Hongrie XVII e -XVIII e siècles, Régi utazasok Magyarorszagon és Balkan-félszigeten Le verre et le vin de la cave à la table. Du XVII e siècle à nos jours, dir. Ch. Bouneau, M. Figeac, pp.1057-1717, 2008.

. Jakubiuk, Kariera wina w'gierskiego w literaturze polskiej, p.10, 1965.

P. Csaplaros, Komoróczy, Borkivitelunk eszak fele, p.18, 1944.

-. Ribaut, A. Rowley, and L. Vin, Une histoire du goût, pp.220-221, 2003.

L. Guldon, St'pkowski, W kwestii importu win w'gierskich do Polski w drugiej po"owie XVIII wieku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, pp.661-71, 1986.

A. Arabas and . Domowe-w-polskich-dworach-szlacheckich, Studium z dziejów kultury zdrowotnej 81 Compendium medicum auctum, Cz'stochowa 1789, p. 67; K. Zuba, Aptekarze i apteki w dobrach Radziwi, ów linii nie$wieskiej w XVIII wieku, « Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, p.349, 2001.

O. Falimirz and . Zio, ach i o mocy ich Kraków 1534; Marcin z Urz'dowa, op. cit.; M. Siennik, Herbarz to jest zió" tutecznych, postronynch i zamaroskich opisanie, 1568.

. Vigarello, Historia zdrowia i choroby. Od $redniowiecza do wspó"czesno$ci, pp.81-108, 1997.

. Ky, Les vertus médicinales du bourgogne dans la tradition populaire : histoire, culture, biologie, diététique, 1995.

C. Figeac and . Et-Âme-du-vin-xvii-e-xviii-e-siècle, Des origines à nos jours, Voyage aux pays du vin, p.535, 2007.

B. Ossoli, skich, signature 1493/II, [Porady medyczne i opisy chorób], po#. XVII-XVIII w

A. Pandemontana-medyka-i-philosopha-tajennice, Supra(l 1758, p. 26, 48. 92 APK, AS Podhoreckie II, signature 131, Varia XVIII wiek przepisy rachunki, p.93

A. .. Pandemontana, 94 Sekreta ciekawe i do$wiadczone dla powszechnej wiadomo$ci wydane, pp.112-79, 1792.

. Ibid, 96 Biblioteka Jagiello"ska, Rkps. 6079 I, fol, pp.79-127

O. Syerniusz and . Cit, Rzeczypospolitej in Mi'dzy barokiem i o$wieceniem, pp.43-314, 2008.

P. Kiszków, Rejestry legumin Archiwum Potockich z %a"cuta, signature 115, Regestra ekspensy kuchennej w zamku *a#cut, 1787-1817l; AR XXIX, signature 172, Wydatki Nie$wie&a na kuchni', 1809; Archiwum Zamoyskich VII, signature 2751 Kasa generalna i domowa Potockich potem Branickich, signature 436, Ksi%&ka ekspensy kuchennej kucharza Jab"o#skiego, 1814; Archiwum Morskich i Dzieduszyckich, signature 87, Regestr wydatków na kuchnie, Maj!tek Czerniejewo, Skórzewscy, signature 1343, Ksi%&ka Bogackiego, rejestr pobranych trunków Maj!tek Paw#owice, Miel$y"scy, signature 298, pp.1640-1642, 1770.

H. Bogucka and . Zagraniczny-gda#ska-w-pierwszej-po, owie XVII wieku, 36 Volumina Legum (Przedruk zbioru praw staraniem XX Pijarów w Warszawie od roku 1732 do roku 1782 wydanego), pp.52-53, 1859.

-. Pelus-kaplan, de corsaires et d'espions. Les multiples visages de l'illicite dénoncés pas le résident français à Gdansk (1715-1721) in Territoires de l'illicite : ports et îles, De la fraude au contrôle (XVI e -XX e s.), dir. M. Figeac, Ch. Lastécouères, pp.95-112, 2012.

J. Cie-(-lak, Rumi"ski, Raporty rezydentów francuskich w Gdansku w XVIII wieku (1715-1719), t.1, Gda"sk 1964, p.9

L. Pourchasse, . Commerce, and . Nord, Les échanges commerciaux entre la France et l'Europe septentrionale au XVIII e siècle, p.101, 2006.

. Go#-'biowski and . Domy-i-dwory, 59 APP, AmP, signature I.2112, Rota przysi'gi o sprzeda&y wina II po". XVI Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Z. Gloger., Encyklopedia Staropolska, issue.1, pp.272-273, 1830.

W. Kizik and . Pogrzebów, Uroczysto$ci rodzinne w mie$cie hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku, Gda"sk, pp.104-108, 2001.

O. Kitowicz and I. Obyczajów-za-panowania-augusta, 13 AGAD, Archiwum Morskich i Dzieduszyckich, signature 86, fol. 35; signature 52, fol. 25 ; APP, Maj!tek Konarzewo, signature 140, p.242, 2003.

. Burnett, View of the present state of Poland, pp.210-211, 1807.

P. Jenike and . Steinkeller, Wernic, Znakomici rzemie$lnicy i przemys"owcy, p.44, 1859.

C. Vc, signature 1L-1F 010, 1810 ; signature 1L-1F 011, 1811 ; signature 1L-2A 001, 1811 ; signature 1L-2A 002, 1812 ; signature 1L-2A 003, 1812 ; signature 1L-2A 004, 1813 ; signature 1L- 2A 006, 1813 ; signature 1L-2A 007, 1814 ; signature 1L-2A 008, 1814 ; signature 1L-2A 009, 1815 ; signature 1L-2A 010, 1815 ; signature 1L-2A 011, 1816. 61 « pour cadeau il faut mettre sur les deux boites objet de ménage pour Madame Steinkeller » : VC, Livre de commission (expédition de vins), printemps 1808, 1804.

P. Et and L. Sanctions, Nous avons déjà élaboré le caractère principal de l'ivresse en Pologne. L'ivresse était considérée par les étrangers comme un phénomène commun et ayant des attributs d'obligation. L'obligation de répondre au toast ou de vider son verre était toujours présente à la table, Dans les récits de voyage des étrangers, nous trouvons toujours le 34 H. Vautrin, L'observateur en Pologne, p.210, 1807.

J. Kausch, Breslau 1796, cité par W. Zawadzki, op. cit., t. 2, s. 276, Ausführliche Nachrichten über Schlesien vom Verfasser der Nachrichten über Polen und Böhmen Erste Fortsetzung seiner Nachrichten über Schlesien, Böhmen und das vormalige Polen Bockenheim, Przy polskim stole, 1794.

H. J. Breen, R. Brewer, and . Porter, The meanings of things: interpreting the consumer economy in the eighteenth century, in Consumption and the world of goods, dir, p.251, 1993.

. Trentmann, The modern genealogy of the consumer. Meanings, identities and political synapses, in Consuming cultures, global perspectives. Historical trajectories, transnational exchanges

D. Vries and E. Eger, Luxury in the Dutch Golden Age in theory and practice in Luxury in the Eighteenth Century. Debates, Desires and Delectable Goods, p.43, 2003.

. Postlethwayt, Britain's commercial interest explained and improved, p.398, 1757.

J. Katona, . Dömötör, and . Magyar, zagranicznymi synów Wac"awa Rzewuskiego, Józefa, Stanis"awa i Seweryna, 1755, fol. 9. 68 AGAD, Archiwum Morskich i Dzieduszyckich, signature 52, fol. 25 AS Archiwum Podhoreckie I, signature 104, fol. 9. 69 AGAD, Archiwum Roskie, signature Supl, Archiwum Roskie, signature Supl 9, pp.31-235, 1963.

. Du-"-czewski, Kontynuacya praktyki gospodarskiej przesz"ego roku 1751 zaczetej z Kalendarz polski i ruski na rok 1752, Zamo() 1752, fol

. Sekreta-ciekawe-i-do-$-wiadczone-dla-powszechnej-wiadomo-$-ci-wydane, 73 AGAD, Archiwum Roskie, signature XXVIII/182, correspondance: Kazimierz Lichomski à Cieszkowski, 16 XII 1745, fol. 20-22, pp.77-78, 1792.

A. and A. Roskie, correspondance: Ignacy Koziebrodzki à Jan Klemens Branicki, 14 III 1750, fol. 325-330, pp.5-1753

. Pologne, car il ne sera jamais apprécié dans le pays au bord de la Vistule

T. Taxes and @. Odz, Taksa wojewodzi&ska kaliska, (1748) ? odz. 128, Taksa wojewodzi&ska kaliska (1729) ? odz Taksa wojewodzi&ska kaliska (1729) ? odz Taksa wojewodzi&ska kaliska (1731) ? odz Taksa wojewodzi&ska pozna&ska, (1721) ? odz, Taksa wojewodzi&ska kaliska1732) ? odz1700) ? odz. 380, Taksa wojewodzi&ska pozna&ska1695) ? odz. 447, Taksa wojewodzi&ska kaliska (1692) ? odz. 449, Taksa wojewodzi&ska kaliska (1693) ? sygn. J 117, Jankielowicz Josiel, winnik. Ksi)'eczka obrachunkowa

A. Potockich, Korespondencja Archive de Potoccy de "a&cut. Correspondance ? sygn. 1660, Korespondencja Zas(awskich, (1649) ? sygn, 1755) ? sygn. 17411755) ? sygn. 1746, Korespondencja Czartoryskich, 1715.

@. Archiwum-roskie-archive-roskie and . Sygn, VII/8, Korespondencja, Klemens Branicki do Gordona superintendenta krakowskiego, pp.1753-1761

@. Sygn and . Xxii, Steiff Alexander i 'ona, kupiec gda&ski, pp.1731-1770

A. Municipales, D. Bordeaux, . Schröder, X. Schÿler-correspondance, and . Siècle, ? sygn, 1740) ? sygn. 220 S 21744) ? sygn, 1758.

. Sposoby-ciekawe-w-domu-przygodne, Od praktykuj$cych ro#nych do&wiadczone a dla wiadomo&ci ludzkiej, p.1783

T. G. De-(-sieur and . De, Relation Historique de la Pologne contenant le pouvoir de ses Rois, leur élection et leur couronnement, les privilèges de la noblesse, la religion, la justice, 1686.

H. P. Kopali and S. W. , Ksi)ga cytatów z polskiej literatury pi)knej od XIV do XX wieku, 1975.

K. M. Marchwi and S. R. , Polska Polska czyli o po%o#eniu ludno&ci, obyczajach, urz)dach i sprawach publicznych Królestwa Polskiego ksi)gi dwie, wyd, 1577.

. J. Dumanowski and . Jankowski-r, Moda bardzo dobra sma#enia ró#nych konfektów i innych s%odko&ci, a tak#e przyrz$dzania wszelakich potraw, pieczenia chleba i inne sekreta gospodarskie i kuchenne, oprac, Monumenta Poloniae Culinaria, 2011.

N. S. Wis-"-ocki, Inwentarze mieszcza'skie z lat 1528-1635, 1961.

O. Ch, Dziennik podró#y do Polski 1635-1636, oprac, ASZEWSKI Z, 2010.

L. Parduli, H. Ad, and . Remensem, Hincmar Opera, Opuscula et Epistolae, wyd. SIRMOND J, issue.2, 1645.

W. W. Dko, W. Kucharz-doskonay, . J. Dumanowski, and . A. Kle-$-ta-nawrocka, Monumenta Poloniae Culinaria, 2012.

R. C. De, Dictionnaire général curieux, 1685.

J. S. Bystro, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce : wiek XVI-XVIII, pp.1-2, 1994.

G. Larguier-g, Le vin en Languedoc et en Roussillon : de la tradition aux mondialisations : XVI e -XXI e siècle, Canet-en-Roussillon, 2007.

G. A. Grieco-a and R. O. , Le goût du vin entre doux et amer: essai sur la classification des vins au Moyen Age

G. and L. Souche, la cuve et la bouteille: les rencontres de l'histoire de la nature dans un aliment: le vin, 1988.

G. Z. St#pkowski-l, importu win w)gierskich do Polski w drugiej po%owie XVIII wieku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, vol.4, pp.665-669, 1986.

M. Th, Histoire du commerce de Bordeaux depuis les origines jusqu'à nos jours, 1892.

L. De-gonzague, C. M. Figeac, and D. J. , Le rayonnement français en Europe centrale du XVII e siècle à nos jours, red, pp.137-150, 2009.

M. , C. A. Ludzie, X. J. , and T. J. , +ycie codzienne jako przedmiot bada'. Refleksje pokonferencyjne, pp.219-221, 1997.

M. T. Marks-l and . Zmiany-klimatu, Jakie by%y, jakie s$ i co nam przynios$, 2008.

J. A. Za and $. Uski, Du(czewski, Praktyka gospodarska ka#demu na zawsze potrzebne z Kalendarz polski i ruski na rok 1751, Zamo*) 1751;Id., Kontynuacya praktyki gospodarskiej przesz!ego roku 1751 zacz$tej z Kalendarz polski i ruski na rok 1752, Zamo*) 1752; Alexego Pandemontana medyka i philosopha tajennice, Warszawa, vol.1769, 1750.

K. Kluk and R. , utrzymanie, rozmno#enie i za#ycie, t. 3, O rolnictwie, zbo#ach, !"kach, chmielnikach, winnicach i ro%linach gospodarskich, Warszawa 1781; Sposoby ciekawe w domu przygodne. Od praktykuj"cych ro#nych do%wiadczone a dla wiadomo%ci ludzkiej [...] zebrane, #owicz 1783; Albert nowy czyli tera&niejszy, albo sekreta nowe, do%wiadczone i aprobowane, Wilno 1790; Sekreta ciekawe i do%wiadczone dla powszechnej wiadomo%ci wydane, J. Kulczycki, Sekreta naytaiemnieysze, p.1826, 1792.

A. Kraske and A. G. , Kiepke ? expédie des vins F. Labes ? commissionnaire Meyerholo & Hildebrand ? commissionnaire GDA%SK

G. Christ, Olschewius ? expédie des vins Fr. Roppel ? commissionnaire Rottenburg & Juncke Joh. Carl Rinz ? expédie des vins POZNA%