, Résumé apparemment assez exact et qui, par empathie avec le poème, parvient à son tour à recréer une certaine ambiguïté: l'adverbe « sane » a-t-il ici son sens le plus courant d'intensif

E. Horatius, , vol.1, pp.17-18

. Bade, Horatius cum quinque commentis (1527), p.243

. Est, dissimulationis et irrisionis plena, qua utuntur Latini, cum uel a re quapiam deterrent, uel aliquid improbant, uel fieri non posse significant (Lambin, Cf. Villeneuve, com. à Horatius, vol.2, p.61, 1955.

, L'orientation générale des v. 1-14 et des v. 24-31 est contredite par celle des v, pp.15-23

S. Horatius, , vol.1, pp.67-68

, Scholia Horatiana (1861), p.323

. Landino, , p.1009, 1555.

. Bade, Horatius cum quinque commentis, 206r (nous soulignons)

, Misce stultitiam consiliis brevem: Dulce est desipere in loco, p.40

C. Aristote, comme la science ou la prudence: 41 elle ne fait donc pas partie de ces médiétés « quoad nos » que nous devons déterminer à l'aide de notre raison

S. Horace, , vol.2, p.326

. Ibid, , pp.31-32

. Ibid, , vol.35

I. Bade and . Horatius, Sermones et epistolae (1503), 47v. L'adverbe fere reçoit deux sens: « presque » ou « en général »; mais devant le pronom ou le déterminant indéfini omnes

, Stultum me fateor (Horatius, Sat, vol.2, p.305

I. Qo, On traduit aujourd'hui: « ce qui manque ne peut être compté

. Landino, , p.970, 1555.

, Nulli enim magis quam alteri addictus est sectae (Britannico, in Horatius cum quinque commentis (1527), 214v). Cf. Horatius, Epist., 1, 1, 14-15: nullius addictus jurare in verba magistri / quo me cumque rapit tempestas

C. Horatius, , vol.4, pp.27-28

, Aristoteles, Eth. ad Nic, vol.1, pp.1103-1108

, concessio est dissimulationis et irrisionis plena, qua utuntur Latini, cum uel a re quapiam deterrent, uel aliquid improbant, uel fieri non posse significant, p.47

. Il-suffit-de-penser-au-stultitia-loquitur-d'un, Ces textes-là, qui émancipent leur lecteur de la tutelle des sages, sont tous des textes humanistes: c'est ici que se fait le départ le plus net avec la scolastique, incapable d'extraire les siens de l'enfance dans laquelle elle les trouve, parce que l'Éthique à Nicomaque 1, 1107 a 1 veut qu'ils y restent, Sources ARISTOTELES

T. Aristoteles and . Tricot, Josse BADE: Siluae morales cum interpretatione Ascensii, XII libellos divisae, 1492.

E. Desiderius and . Trad, Margolin: Declamatio de pueris statim ac liberaliter instituendis, 1966.

. Cicero, . Bade, . Erasmus, . Marso, and . Maturanzio, De officiis, cum libris de amicitia, senectute et paradoxis, 1518.

E. Horatius and . Com, Bade: Horatii Odae. Carmen Epodon et Saeculare cum exactissima Antonii Mancinelli: et cum familiari Jodoci Badii Ascensii explanatione, Denis Roce et Jean Petit pour Josse Bade 1503

, Sermones et epistolae Quinti Flacci Horatii cum familiari et dilucida explanatione Iodoci Badii Ascensii

E. Horatius and . Pietro-da-ravenna, Horatius cum quinque commentis. Q. Horatii Flacci Poemata omnia: commentatoribus A. Mancinello: Acrone: Porphyrione: J. Britanico: necnon et J. Badio Ascensio

M. Centimetrum and . Seruii,

A. Romani, Ratio mensuum: quibus Odae tenentur: eodem Aldo auctore, Peroti Libellus de metris Odarum. Annotationes M. Bonfinis, Venise: Gulielmo da Fontaneto pour Pietro da Ravenna 1527

E. Horatius and . Fabricius, Julii Modesti, et Terentii Scauri annotatiunculis; edita auctius & emendatius, quam unquam antea, per Georgium Fabricium Chemnicensem. Ex Diomedis etiam observationibus, indicata in odis carminum genera sunt, & menda in iisdem sublata, Huc quoque accedunt Joan. Hartungi in omnia Horatii opera breves observationes, quibus docet potissimum ubi hic noster Graecos imitatus sit. Interpretes reliqui poëtae hujus, 1555.

E. Horatius and . Com, Lambinus: Q. Horatius Flaccus, ex fide atque auctoritate decem librorum manuscriptorum, opera Dionysii Lambini Monstroliensis emendatus ab eodemque commentariis copiosissimis illustratus, nunc primum in lucem editus, 1561.

. Horatius and . Villeneuve, , 1955.

, Itaque primum in ipsa cupiditate, cum id solum agitur, ut ea tollatur, non est quaerendum bonum illud, necne sit, quod libidinem moveat: sed libido ipsa tollenda est: ut sive, quod honestum est, id sit summum bonum, sive uoluptas, sive horum utrunque conjunctum, sive illa tria genera bonorum, tamen etiam si virtutis ipsius vehementior appetitus sit, eadem sit omnibus ad deterrendum adhibenda oratio (Lambin, Sic M. Tullius Tusculanarum libro 4, vol.2

, Je renvoie à l'article de Nathalie Dauvois dans le présent volume

. Lambin, Lambin (1561), vol.2, p.314

P. Gianfrancesco, E. Della-mirandola, . Vanitatis-doctrinae, and . Gentium, Prague 1861. Lorenzo VALLA: Opera nunc primum in unum volumen collecta, 1540.

J. Luis and V. , Linguae latinae exercitatio, 1539.

D. N. Études, Commentarii, explanationes, annotationes. De quelques formes de notes marginales ou infrapaginales au début de l'imprimerie, 2008.

. Gonzalez-e, Los diálogos de Vives y la imprenta: fortuna de un manual escolar renacentista, pp.1539-1994, 1999.

. Katz-l, La 'préface' de Josse Bade aux Siluae morales (1492)", Camenae, n° 1 (janv, 2007.

. Katz-l, La presse et les lettres: les épîtres paratextuelles et le programme éditorial de l'imprimeur Josse Bade, thèse de doctorat, dir. Perrine Galand, EPHE, 2013.

J. Lecointe, Josse Bade et l'invention du decorum horatien, Camenae, n° 13, 2012.

. Lines-d, Aristotle's Ethics in the Italian Renaissance (ca 1300-1650), 2002.

C. Schmitt and . Gianfrancesco-pico-della-mirandola, , pp.1469-1533, 1967.

J. Seigel, Rhetoric and Philosophy in Renaissance Humanism : the Union of Eloquence and Wisdom, Petrarch to Valla, 1968.

. Vigliano-t, . Humanisme, and . Au-siècle-de-rabelais, Index editionum Horatianarum HORATIUS, Horatii Odae. Carmen Epodon et Saeculare cum exactissima Antonii Mancinelli: et cum familiari Jodoci Badii Ascensii explanatione, 2009.

E. Horatius and . Bade, Sermones et epistolae Quinti Flacci Horatii cum familiari et dilucida explanatione Iodoci Badii Ascensii

E. Horatius and . Pietro-da-ravenna, Horatius cum quinque commentis. Q. Horatii Flacci Poemata omnia: commentatoribus A. Mancinello: Acrone: Porphyrione: J. Britanico: necnon et J. Badio Ascensio

M. Centimetrum and . Seruii,

A. Romani, Ratio mensuum: quibus Odae tenentur: eodem Aldo auctore, Peroti Libellus de metris Odarum. Annotationes M. Bonfinis, Venise: Gulielmo da Fontaneto pour Pietro da Ravenna 1527

E. Horatius and . Fabricius, Julii Modesti, et Terentii Scauri annotatiunculis; edita auctius & emendatius, quam unquam antea, per Georgium Fabricium Chemnicensem. Ex Diomedis etiam observationibus, indicata in odis carminum genera sunt, & menda in iisdem sublata, Huc quoque accedunt Joan. Hartungi in omnia Horatii opera breves observationes, quibus docet potissimum ubi hic noster Graecos imitatus sit. Interpretes reliqui poëtae hujus, 1555.

E. Horatius and . Com, Lambinus: Q. Horatius Flaccus, ex fide atque auctoritate decem librorum manuscriptorum, opera Dionysii Lambini Monstroliensis emendatus ab eodemque commentariis copiosissimis illustratus, nunc primum in lucem editus, 1561.

. Horatius and . Villeneuve, , 1955.