La voix médio-passive du grec moderne, aspects prédicatifs et énonciatifs

Sophie Vassilaki (1)

1 SeDyL - Structure et Dynamique des Langues

Στόχος της μελέτης αυτής είναι να εξετάσει τις ιδιαιτερότητες της κατηγορίας της διάθεσης στα νέα ελληνικά, έτσι όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την μεσοπαθητική μορφολογία. Διατυπώνεται ένας γενικός χαρακτηρισμός των μεσοπαθητικών τύπων μέσα από τον οποίο καθορίζονται οι αρχές που διέπουν την ενότητα και τις προϋποθέσεις παραγωγικότητας της κατηγορίας αυτής. Προσδιορίζονται επίσης οι παράμετροι που παράγουν και ρυθμίζουν την χαρακτηριστική μορφική ποικιλία του φαινομένου της διάθεσης στα νέα ελληνικά. Τα διαχρονικά, συγχρονικά αλλά και διατοπικά δεδομένα αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία της ενδογενούς, δομικής αστάθειας των μεσοπαθητικών τύπων τόσο στο μορφολογικό όσο και στο σημασιολογικό επίπεδο. Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν επίσης την ανεπάρκεια των παραδοσιακών κατηγοριοποιήσεων (σε " μέσα αυτοπαθή ", κλπ), οι οποίες, κατακερματίζοντας το φαινόμενο της διάθεσης σε παγιωμένα συντακτικο-σημασιολογικά παραδείγματα, παραμερίζουν και αποσιωπούν το κύριο ζητούμενο που είναι ο τρόπος με τον οποίο ένας μεσοπαθητικός τύπος συμβάλλει στην συντακτική και σημασιολογική συγκρότηση της φράσης στην οποία ποτέ δεν κρυσταλλώνεται μια προκαθορισμένη σημασιολογική αξία. Στη μελέτη αυτή, εξετάσαμε ιδιαίτερα τον τρόπο σύστασης και λειτουργίας των δύο παράλληλων και ανταγωνιστικών συντακτικών σχημάτων (μεσοπαθητικό και ενεργητικό-αμετάβατο) που βρίσκονται στη βάση της υπό συζήτηση μορφολογικής ποικιλίας. Επισημάναμε επίσης την καθοριστική, κατά την άποψή μας, συμβολή του φραστικού και κειμενικού/αφηγηματικού παράγοντα στη λειτουργία της ποικιλίας αυτής.

Cette contribution vise à éclairer les spécificités du domaine de la diathèse du grec moderne lié à la morphologie médio-passive (MP). Nous proposons une caractérisation générale des formes MP dans le but de dégager les principes sur lesquels repose l'unicité et les conditions de productivité de la catégorie qui les regroupe, mais aussi les paramètres qui régulent leur variation, importante dans le domaine grec. Les données diachroniques, synchroniques et diatopiques mettent en évidence l'instabilité - ou la non-fixité interne - à la fois morphologique et référentielle de ces formes, ainsi que l'écart entre les propriétés sémantiques qui leur sont a priori attribuées par la tradition descriptive (" réfléchi ", " moyen ", " passif ", etc.) et la façon dont ces formes interviennent dans le processus de fabrication des énoncés. Nous avons étudié les modalités de constitution de deux schémas prédicatifs antagonistes (formes MP et formes actives-intransitives à valeur proche), les conditions d'apparition et de domination de l'un ou de l'autre, ainsi que l'apport essentiel du paramètre énonciatif et discursif dans le jeu d'alternance des formes.

Mots clés: passif; moyen; aspect; modalité; énonciation; grec moderne

Domaines: Linguistique

Sophie Vassilaki. La voix médio-passive du grec moderne, aspects prédicatifs et énonciatifs. Faits de Langue-Les Cahiers, 2010, 2, pp.41-76. ⟨halshs-00670108⟩